Wijsheid

'Kennis is nog geen wijsheid', schreef Arthur Schoppenhauer. Je kunt heel veel lezen, maar dat geeft geen garantie voor begrip. 'Je gaat het pas zien als je het doorhebt', zegt Johan Cruyff. Dat lijkt grappige kromtaal, maar ik ben het er helemaal mee eens. 'Liefde is het gevoel dat je voelt, als je het gevoel voelt dat je nog nooit eerder gevoeld hebt.' Kortom, wijsheid is een ervaring. Een persoonlijke ervaring. Je kunt stappen vooruit zetten en herkennen tot waar je gekomen bent. Maar de volgende stap kun je niet van te voren berekenen. Je weet pas dat je hem gezet hebt als je hem hebt weten te zetten. Ga eens na welke betekenisvolle stappen je tot nu toe gezet hebt. Het aantal zou best eens tegen kunnen vallen.

Wat helpt je om een stap verder te komen? Dat kan voor iedereen verschillen. Een natuurbeleving, een stukje muziek, een schrijver die bij jou de juiste snaar weet te raken, een blik in iemands ogen, krankzinnige humor. Maar vrijwel nooit eindeloze studie naar zo'n volgende stap. Je kunt jaren nadenken of je kinderen wilt of niet. Maar de stap om daar 'ja' tegen te zeggen is nooit het resultaat van een beredeneerde keuze.

Sommige wijsgeren uit het Oosten proberen hun leerlingen met koans zo'n stap te laten zetten. Als je zelf nooit zo'n koan hebt opgelost, zijn ze uiterst frustrerende puzzels zonder logische oplossing. Heb je wel zelf de oplossing gevonden, dan worden ze een inspirerende bron van vermaak en kun je ze ook zelf maken.

Mayanda bracht eens een bezoek aan Zenmeester Yih-Lan.
Ze vroeg: 'Kunt u mij uitleggen hoe ik de waarheid kan vinden?'
Hij antwoordde: 'Ja, dat kan ik niet.'
'Hoe bedoelt u dat?' vroeg Mayanda verbaasd. 'Kunt u het wel of kunt u het niet vertellen?'
'Luister,' zei de Zenmeester. Hij pakte een vel papier en schreef op de voorkant het woord 'ja' en op de achterkant het woord 'nee'. Vervolgens scheurde hij het vel door midden.
Na een ogenblik stilte zei Mayanda toen: 'Je kunt het dus wel!'